Hoe kun je kinderen betrekken bij het overlijden van opa of oma? Als geestelijk verzorger krijgt Marieke Schoenmakers geregeld deze vraag van ouders voorgelegd. Kinderen en jongeren die een verlies leiden, rouwen niet wezenlijk anders dan volwassenen, is haar ervaring. Wel zijn er belangrijke verschillen.
Als je als ouder geconfronteerd wordt met het overlijden van je vader of moeder is dat ingrijpend. Niet alleen krijg je zelf te maken met rouw en verliesverwerking. Ook je kinderen hebben verdriet van het overlijden van opa of oma. Dit geldt vaak des te meer voor kinderen die een ouder of een broer of zus verliezen.
Zo rouwen kinderen
Als ouder is het soms vreemd om te merken dat je zoon of dochter het ene moment in tranen uitbarst om het volgende moment weer vrolijk weg te rennen. Kinderen rouwen ook, maar er zijn wel een paar opmerkelijke verschillen. Marieke zet ze op een rijtje:
- Kinderen zijn psychisch en emotioneel nog in ontwikkeling. Een rouwproces doormaken terwijl je in de groei bent, is zwaar. Er gebeurt (te) veel tegelijkertijd.
- Het begrip (van dood) groeit met de jaren. Rouwen is lastiger als je niet goed weet wat er gebeurt en waarom. Het maakt ook dat het (basis)vertrouwen in het leven – eerder dan bij volwassenen – kan afnemen.
- Kinderen zijn minder geremd, maar zijn ook minder goed in het verwoorden wat ze voelen. Ze hebben hierdoor eerder buikpijn en andere lichamelijke klachten. En ze hebben veel behoefte aan veiligheid, knuffelen en liefdevolle aandacht.
- Bij kinderen zie je vaak dat rouwen hun gedrag beïnvloedt. Denk aan scheidingsangst, broekplassen en agressie.
- Verdrietige momenten worden afgewisseld met spel.
- Als ouder(s) erg verdrietig zijn, willen kinderen hen niet extra belasten. Je ziet vaak dat ze hun gevoelens pas uiten als de ouder(s) zich weer wat herpakt hebben.
- Kinderen hebben minder levenservaring. Ze maken alles voor het eerst mee. De onbekendheid kan zorgen voor (meer) angst en vragen. Het is van groot belang om ze serieus te nemen en ze op hun niveau zoveel mogelijk te betrekken bij de situatie.
- Rouw wordt vaak uitgesteld door kinderen en jongeren. Het verlies wordt stapsgewijs toegelaten. Er kunnen op latere leeftijd vragen opkomen die eerder niet gesteld werden omdat ze hier verstandelijk nog niet klaar voor waren.
- Juist jongeren / adolescenten worden diep geraakt door een groot verlies, omdat ze zich toch al in een kwetsbare levensfase bevinden.
Lees ook: Feiten en fabels over rouwen
Tip: Een waakmand bevat meestal een boekje met tips over hoe je je (klein)kinderen kunt begeleiden als een dierbare sterft. Het beschrijft ook hoe rouw zich bij kinderen en jongeren kan uiten.
Bron: Fiddelaers-Jaspers, R. & J. Fiddelaers (z.d.). De meest gestelde vragen over kinderen en de dood. Uitgever: In de wolken (z.p.).
Marieke Schoenmakers is geestelijk verzorger bij Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ). Hiervoor heeft ze vijf jaar in de ouderenzorg gewerkt. In haar blogs deelt ze informatie en ervaringen over wat ze meemaakt. Dat kun je hier lezen.