Van mensen die ongeneeslijk ziek zijn, hoor je nog wel eens dat ze herinneringen maken Voor de achterblijvers. Voor later. Maar kun je wel herinneringen maken? Lenneke de Mooij probeert er niet te krampachtig mee om te gaan. Dat lukt haar aardig dankzij deze 4 afwegingen.
Lenneke: “Iedereen heeft herinneringen. Fijne en minder fijne. Gelukkige of pijnlijke. Soms kun je je nog precies herinneren waar je was of wat je aan het doen was, toen je over een schokkende gebeurtenis hoorde. Nine-eleven, bijvoorbeeld, de meeste mensen weten precies nog waar ze waren toen dat bericht hen ter ore kwam. En het moment waarop je de boodschap kreeg dat je kanker had, staat waarschijnlijk ook in je geheugen gegrift.”
Onvergetelijke herinneringen
Ze probeert zoveel mogelijk in het nu te leven en te dromen. Kleine realistische dromen. Lenneke: “En dan mag iedereen zelf uitmaken welke herinneringen hij of zij over mij wil bewaren. Herinneringen zijn toch eigenlijk gewoon ervaringen die je meegemaakt hebt in je leven en die je niet vergeten bent. Laten herinneringen zich wel sturen? Of kan het wel; heel bewust dingen doen en beleven met anderen, zodat het echt onvergetelijke herinneringen worden voor later, voor de anderen. Ik weet het eigenlijk niet.”
Deze vier afwegingen helpen haar ontspannen om te gaan met herinneringen maken:
1. Opschrijven kost veel energie (die je niet hebt)
“In het begin van mijn ziek zijn was ik nogal bezig met het gegeven wat ik achter zou laten van mezelf. Ik had een sterke behoefte om vast te leggen, op te schrijven, wie ik was, hoe ik was en hoe ik dacht over de dingen. Voor later, voor de anderen die achterblijven, voor de kleinkinderen die mij nog niet echt kenden. Er bestaan speciale boeken met vragen over je leven die je zelf kunt volschrijven. ‘Mag ik je iets vragen oma’. Vier stuks had ik alvast maar aangeschaft. Een dik boek met dezelfde strekking: ‘Mam, vertel eens’ had ik ook al gekregen. De moed zakte me in de schoenen toen ik al die lege bladzijden zag. Moedig ben ik er aan begonnen. Zat ik morgens vroeg al achter de tafel omdat ik alles op MOEST schrijven van mezelf. Het kostte mij allemaal erg veel energie, die ik niet had, en het legde een enorme druk op mij. Het was een heerlijke eye-opener toen één van de schoondochters zei: ‘Dat hoeft u toch niet allemaal op te schrijven? We kennen u en weten toch zeker wel hoe u bent. Dat vergeten we niet hoor.’”
2. Herinneringen laten zich niet regisseren
“Waar ik als niet ziek mens, gewoon mijn leven leefde en onbewust herinneringen maakte, probeerde ik nu met hoofdletters en uitroeptekens BEWUST te leven, te GENIETEN en herinneringen te MAKEN. Daar kun je het als kankerpatiënt behoorlijk druk mee hebben. Over iedere eerste belangrijke gebeurtenis na de diagnose, zoals een verjaardag, kerst, jaarwisseling of vakantie, lag de schaduw van de laatste keer. Ik ging dus aan de slag met herinneringen maken. Een gezinsuitje, extra vakantiereisjes, een groots verjaardagsfeest met iedereen die ik liefheb om mij heen, stedentripjes met alle kinderen, nog een gezinsuitje. Het loopt nog aardig in de papieren ook. En al die mooie herinneringen gaan weer naar de achtergrond als er nieuwe herinneringen overheen komen. Na de ‘misschien wel laatste kerst’ zijn er alweer vier voorbij gekomen. Het leven valt niet te regisseren. Herinneringen laten zich ook niet regisseren. Ik koester zelf al mijn mooie herinneringen. Wat anderen later nog over mij weten, daar heb ik geen invloed op. En misschien is het wel heel anders als wat ik had gedacht.”
3. Foto’s helpen om dingen te onthouden
“In het begin van het jaar zeiden Lief en ik tegen elkaar: ‘Zullen we nog eens een mooie reis maken om later aan terug te kunnen denken? Samen kozen we voor Cuba. Het was een geweldige reis. Een belevenis. Een prachtige herinnering. Van ons allebei. Fotograferen is een hobby van Lief. Als we foto’s kijken van de reis beleven het weer opnieuw. Foto’s zijn een handige ondersteuning om dingen te onthouden. Door naar de plaatjes te kijken kun je herinneringen levendig houden. Toen ik elf jaar was, overleed mijn vader. Natuurlijk heb ik herinneringen aan hem, maar niet heel veel. Toch, als ik de foto bekijk waar ik op de arm van mijn vader zit, krijg ik een beeld van een liefdevolle vader met zijn jongste dochter op de arm.”
4. Een stip aan de horizon is belangrijk
“Van een vriendin kreeg ik ooit een decoratiebordje waarop staat:
Herinner je gisteren
Droom van morgen
Maar leef vandaag
Als je weet dat je niet meer beter zult worden lijkt dromen van morgen lastig. Toch denk ik dat het belangrijk is om stippen of stipjes aan de horizon te houden. Je kunt morgen ook gewoon letterlijk nemen en meer realistische doelen voor ogen hebben. Als je geen dromen meer hebt, kun je net zo goed op de bank gaan zitten wachten tot je dood gaat. Lief liet me een poosje geleden een bericht lezen over een reis die georganiseerd werd naar een zendingsechtpaar in Colombia, dat door onze kerk is uitgezonden. Wat gaaf! ‘Als ik niet ziek was, zou ik willen gaan’ zei ik in eerste instantie, maar nadat ik er een nachtje over geslapen had, zei ik tegen Lief: ‘Geef ons maar op.’ Bijna een jaar van te voren inschrijven lijkt het toppunt van optimisme, maar we hebben nu voorpret en het is een mooi vooruitzicht. Als de reis niet door kan gaan, neemt niemand ons dat meer af. We dromen van morgen, maar leven vandaag.”
Lees ook: 5 overwegingen waarom je het woord palliatief liever niet gebruikt
Lenneke de Mooij heeft uitgezaaide eierstokkanker. Ze is actief voor Olijf, het netwerk voor vrouwen met gynaecologische kanker. “Kan ik mijn ziekte en situatie misschien ombuigen zodat er iets zinvols uit voort kan komen?” vroeg ze zich af. In haar blog Heleentje is ziek deelt ze daarom haar ervaringen en bevindingen over hoe ze leeft met de ziekte kanker in haar leven.